Afschaffen verplichte eigen risico gezondheidszorg

Sinds 2006 is Nederland overgestapt op de zorgverzekeraar, waar we eerst het ziekenfonds hadden. Veranderingen die er al vanaf de jaren tachtig van de vorige eeuw aan zaten te komen. Natuurlijk is het systeem niet perfect, maar ik wil graag aangeven waarom het volgens mij niet de juiste beslissing is het eigen risico af te schaffen.

Allereerst het punt dat mensen met een minimumloon niet meer voor hun gezondheid kunnen kiezen: het is niet zo dat mensen het bedrag van 360 euro in een keer moeten betalen. Vaak gaan gemaakte zorgkosten niet van het eigen risico af. Wachten met naar de huisarts gaan hoeft niet, huisartsenbezoeken vallen niet onder het eigen risico. Daarnaast is het vaak mogelijk om het eigen risico gespreid te betalen. Ook bleek uit onderzoek dat een hoger eigen risico niet leidt tot een verslechtering van de gezondheid, ook niet bij mensen met een laag loon: wanneer mensen meer zelf moesten betalen bleek dit in gelijke mate te leiden tot een vermindering van het inroepen van effectieve klinische en minder effectieve niet-klinische zorg, dus gemiddeld geen achteruitgang in gezondheid. Wat natuurlijk niet wegneemt dat voor sommige mensen 360 euro echt heel veel geld is. Ook hield dit onderzoek soms te weinig rekening met individuen.

Dit brengt mij op mijn tweede punt. Joyce geeft aan dat er niet bezuinigd moet worden op gezondheidszorg. Dit zou betekenen dat de gezondheidszorg alleen maar duurder gaat worden in de loop van tijd. Logisch gevolg hiervan: hogere nominale premies. Ik ben het zeker met je eens, gezondheidszorg moet geen luxe worden. Iedereen heeft recht op gelijke toegang tot zorg. Dit ga je echter niet bereiken met de afschaffing van het eigen risico. Als het eigen risico afgeschaft wordt, zal het geld ergens anders vandaan moeten komen. Dit zal zich uiten in een hogere premie, de zorgkosten moeten toch betaald worden. Dat betekent dat wat je normaal aan eigen risico betaalde er nu bij je premie bij komt.

Dit brengt mij weer bij het derde punt. Ik neem aan dat er 2006 bedoeld wordt met ‘het eerste jaar van alle veranderingen’. Het jaar dus waarin de Zorgverzekeringswet (en AWBZ) net in werking was getreden. Toen werd er inderdaad gewerkt met een no-claimkorting. Deze korting bedroeg 255 euro, waarvan aan het eind van het jaar het deel uitgekeerd werd wat niet opgegaan was aan zorgkosten. Maakte je dus meer zorgkosten, en je bent snel bij de 255 euro, dan was je je no-claimkorting ook kwijt. In het huidige systeem is het mogelijk om een vrijwillig eigen risico te nemen, tot een totaal van 860 euro. Hiermee is het mogelijk een korting op de premie te krijgen van meer dan 255 euro (hoewel de huidige premie ook hoger is, maar daar ontkom je niet aan). Maak je dus minder zorgkosten dan dat bedrag, dan levert het vrijwillig risico je geld op. Zeker voor de groep Nederlanders zonder chronische ziekten/hoge verwachte zorgkosten (ongeveer 2/3 van de Nederlanders) is het naar verwachting voordelig om een vrijwillig verhoogd eigen risico te nemen. De no-claimregeling bleek ook andere nadelen te hebben. Zo bleek dat mensen minder de prikkel hadden om zuinig met zorg om te gaan, wat leidde tot hogere kosten. Men ging sneller naar de dokter en er was sprake van meer onnodig zorggebruik (meer moral hazard). Mensen realiseren zich de kosten van zorg meer als ze er meteen een financieel gevolg (eigen risico – meteen zelf betalen) van zien, in plaats van later geld terug krijgen (no-claimkorting aan het eind van het jaar).

Kortom: zonder het eigen risico zou de maandelijkse premie omhoog moeten, wat voor veel mensen betekent dat ze meer, en dus niet minder, gaan betalen. Maak je in dat geval weinig zorgkosten dan moet je alsnog de hogere premie betalen. Ik snap zeker dat er weerstand bestaat tegen het verplicht eigen risico, maar het helpt misschien om verder te kijken en bijvoorbeeld de kosten met en zonder eigen risico te vergelijken.