Het opsluitcentrum is officieel tot niet-Nederland verklaard. Je kunt er in op vertoon van paspoort, er wordt niets gestempeld. Tegelijkertijd is de bezoekzaal tevens in gebruik als rechtszaal. De uitgeslotenen moeten in het niet-Nederland wel berecht kunnen worden volgens iets wat Nederlands recht heet. Het portret van het koninklijk echtpaar vertelde ons dat die rechtspraak hier plaatsvond.
Als het opsluitcentrum Nederland was zou het verblijf als verblijf in Nederland gelden en dat is niet de bedoeling.

“Ik ben blij dat ik onder hun portret zit”, zei de man uit Kandahar, de “Perzische” hoek van Afghanistan. “Zij zijn democraten, ik heb veel respect voor hen.” Ik ging er maar niet op in. “Ik ben er van overtuigd dat het goed komt en dat ik mij nuttig kan maken in Nederland,” zei hij vol vertrouwen. Aan zelfvertrouwen heb je niets in dit opsluitcentrum, het vertrouwen moet op anderen gericht zijn. “Ik neem alles aan wat op mijn weg komt. Ik zal schoonmaken. Ik ben blij dat ik hier ben.” Zo’n positieve houding ondanks de manier waarop hij behandeld werd trof mij als zeldzaam en bijzonder. Hij had iets gestudeerd maar kwalificaties uit deze hoek van de wereld vermogen Nederlandse personeelschefs niet te imponeren – tenzij je Afshin Ellian heet natuurlijk.

Hij leerde mij eenvoudig door het te doen hoe je groet als moslim uit die streken: vriendelijke blik, hand op het hart.
Ik hoop voor hem dat het goedgekomen is. Afghanen golden als onuitzetbaar. 

*In de dagen van de Portugese revolutie kreeg ik les in het Portugees van iemand van de arbeidersvereniging Resistência e Trabalho. De enige vreemde taal waarmee je in Portugal uit de voeten zou kunnen komen was Frans destijds, maar het was nuttig en plezierig ingewijd te worden in de taal waarvan het Lissabonse accent dat mij geleerd is soms prettig-vertrouwd Amsterdams aandoet (en dat terwijl ik eigenlijk zelf geen Amsterdams spreek).
Als autonome vertalers van het revolutionaire proces voor Nederland sympathiseerden wij als vanzelfsprekend met de MPLA, de ook door het Angola Comité uitverkoren bevrijdingsbeweging van Angola. De “maoistische” UNITA, en al helemaal het met Mobutu collaborerende FNLA dienden afgewezen. Zo was het omstreeks 1975. Ruim een kwarteeuw later was er geen reden meer voor speciale voorkeur voor de MPLA, die al vele jaren een eenpartijstaat aan het opbouwen was waar het socialisme verder ver te zoeken was. 

João sprak alleen Portugees, hij kwam uit Angola. Hij was naar eigen zeggen niet-politiek maar zijn ouders waren van de UNITA en dat maakte zijn positie als vanzelf gevaarlijk. Ik kwam dus tegenover iemand die ik vroeger als Vijand moest zien te zitten.
Zijn bagage was achtergebleven in Ierland, waar hij oorspronkelijk geland was en waarheen hij op grond van “Dublin”, de uitzetregels van Fort Europa, naar teruggestuurd zou moeten worden. Hij had familie in Nederland maar hij wist niet hoe die te bereiken. Ik kon hem daar dan ook niet mee behulpzaam zijn. Hij had hier dan ook niets te zoeken vanuit de gevangenis die niet zo mag heten en hij verheugde zich op uitwijzing naar Ierland. Hij zou Iers leren, dat leek hem leuk.

Hij had geen koffer, hij was hier al een week. Hij zei zelf dat het wel erg naar was dat hij geen andere kleren had dan wat hij aanhad (en het was te rieken dat hij ze al ruim een week aanhad). Hier was een punt waarop ik wel kon helpen. Ik heb het verslag gehoord hoe prettig hij het vond niet meer vies rond te hoeven lopen met op zijn minst twee extra kledingstukken per lichaamsdeel. Ik heb hem niet meer gezien.

En ik hoop voor hem dat hij is toegelaten in Ierland, en dat ik wie weet, ooit een zwarte barman aantref in een landerig café in de Gaeltacht, Seán geheten, maar ik weet wel beter en spreek hem in het Portugees aan.
Ach, dromen. Hoe het eigenlijk is afgelopen hoor ik maar liever niet, tenzij het zo is als ik hierboven schrijf.

Hoeveel Nederlanders horen op school dat “Angola” nog een tijdje een “Nederlandse” kolonie is geweest? Ter plaatse is de volgorde van slavenhalers en onderdrukkers wel bekend.