De slag om de islam

17 januari 2015 | 18:55

De oproep van burgemeester Aboutaleb van Rotterdam aan moslims om hun geloof los te rukken van zijn kapers is terecht en past in een lange traditie. 

Al vanaf de eerste dagen na het overlijden van Mohamed kende de moslimgeschiedenis perioden van onrust, angst en zelfs fitna (totale chaos). Vooral dat laatste bezorgt moslims tot de dag van vandaag de rillingen over hun lijf. Om Fitna te vermijden waren er ook altijd zwaarwichtige lieden die opstonden om goedschiks of kwaadschiks het ergere te voorkomen. Hun motto “het vermijden van het kwade gaat vóór het bewerkstelligen van het goede” is een centraal principe geworden in de islamitische jurisprudentie. Recentelijk nog riepen meer dan honderd moslimgeleerden de groep van Al Baghdadi op zich te herbezinnen en terug te keren naar de islam van de overgrote meerderheid van de moslims. Hoe begrijpelijk de boze reacties op Aboutaleb ook mogen zijn, de kern van zijn boodschap bleef helaas onderbelicht en onbesproken. 

Vooral de hier geboren en/of opgegroeide moslims reageerden boos. Zij vinden elke oproep aan hun adres om afstand te nemen van terroristische misdaden, gepleegd door bloeddorstige lieden in naam van de islam, op zijn zachtst uitgedrukt ongepast en in sommige gevallen zelfs opruiend.

Ik kan mij in zekere mate hun boosheid voorstellen. Want het spreekt voor zich dat zij de moordpartijen verafschuwen. Ik hoef niet lang na te denken om overtuigd te raken van het feit dat negenennegentig procent van de moslims, hoe gekwetst ook, absoluut niets te maken wil hebben met de jihadistische beestachtige terreur. Ze hoeven daar dan ook geen afstand van te nemen. Die afstand is al werkelijkheid. Immers, de jihadisten noemen zichzelf ghurabaa (vreemden of vreemdelingen) en in andere gevallen al firqa al najiyya (de geredde fractie). Dit betekent dat het gros van de moslims dwalingen zijn en in de hel zullen eindigen.

Eén procent stelt aldus niets voor, denkt men dan. Maar in absolute zin zijn dat nog steeds 15 miljoen potentiële moordenaars in naam van de islam. Een derde van de tien grootste legers ter wereld inclusief reservisten en paramilitairen! De negenennegentig procent van de moslims die de islam als vreedzame religie beleeft is uiteraard vele malen groter. Maar ik constateer dat negenennegentig procent van die negenennegentig niet bereid is uit eigen beweging tegengas te bieden aan die éne procent potentiële moordenaars. Een overweldigende meerderheid die eerder lijkt in te binden dan de strijd aan te willen gaan om een einde te maken aan de grootste geloofsdiefstal allertijden.

De islam staat voor verbroedering tussen alle mensen “O mensen... Wij hebben jullie tot volkeren en stammen gemaakt opdat jullie elkaar zouden kennen...” (Koran 49:13). Maar deze moorddadige fractie zaait enkel verdeeldheid, dood en verderf. Het volstaat echt niet om ze telkens af te serveren als geen echte moslims zijnde. Want ze zijn wel degelijk moslims en een moslim mag je niet zomaar excommuniceren. 

De islam ontstond om de mensheid te ontworstelen aan wat moslims jahiliyya noemen. Jahiliyya is de pre-islamitische tijdperk op het Arabische Schiereiland waar stamloyaliteit het enige morele kompas was en waar de wet van de sterkste en elkaar uitmoorden de alledaagse praktijk vormden. Mohamed is gezonden om de intermenselijke verhoudingen eigenlijk te de-arabiseren en universaliseren. De Koran 21:107 informeert dat hij “…slechts als barmhartigheid voor de wereldbewoners gezonden [is]”. 
Maar deze moorddadige fractie kent geen genade en is bereid tot het uiterste te gaan, ook al wordt de hele wereld in een allesvernietigende oorlog gestort. 

De moslims die op Aboutaleb verontwaardigd hebben gereageerd, deden dat omdat zij in het bovenstaande geloven en zij vonden het onbegrijpelijk te worden verzocht dat uit te spreken. Helaas blaften zij tegen de verkeerde boom! In plaats daarvan hadden zij zich kunnen aansluiten bij het initiatief NietMijnIslam of soortgelijke initiatieven. 

Als het goed is stoelt elke religie, dus ook de islam, op een aantal fundamentele basiswaarden die bedacht zijn om de intermenselijke relaties zodanig te reguleren dat er meer vrede zou heersen dan oorlog. Maar het is altijd aan de opvolgers van welke religie dan ook om daar werk van te maken. Het is onder geen beding vergeeflijk om teksten uit religieuze bronnen aan te wenden om anderen uit te moorden. Interpretatie van die bronteksten is en blijft mensenwerk en dientengevolge kan de mens zijn gedragingen niet op het geloof afschuiven.

Voor die fundamentele basiswaarden heeft elke geloofsgemeenschap haar eigen namen en kaders bedacht. Moslimgeleerden spreken van maqassid al sharia (doelstellingen van de sharia). Die doelstellingen zijn door de veertiende-eeuwse grootgeleerde Al Shatibi als volgt opgesteld: bescherming van het recht op leven, op geloven, bescherming van het intellect, van eigen bezit en tenslotte van eer. Nauwelijks anders dan wat wij tegenwoordig universele rechten van de mens noemen. Bescherming van het intellect (hifdh al aql) staat centraal in deze visie. Zonder intellect kan je niet denken. Maar als je niet mag uiten wat je bedenkt, dan is denken feitelijk zinloos. Zonder denken bouw je geen samenlevingen maar krijg je kuddes. Helaas hoef ik deze redenering niet te verdedigen, want wij zien met onze ogen dat waar vrijheid van meningsuiting heerst,  ook welvaart, vertrouwen en vrede heersen. Waar dat niet het geval is, heerst alleen maar angst, achterstelling en allerhande ellende.

Als zelfs middeleeuwse geleerden zover waren in de vernieuwing van het geloof omdat dat noodzakelijk was, wat let de huidige generaties moslims, vooral hen die in het Westen verblijven, om hetzelfde te doen? Hoe komt het dat elke Abu Dinges ongehinderd zijn gang kan gaan om het geloof zodanig naar zijn hand te zetten dat er nauwelijks iets van overblijft dan bloedige moordpartijen? Wiens taak zou het dan moeten zijn om te zeggen ‘tot hier en niet verder’? De overheid mag zich gelukkig niet bemoeien met hoe mensen hun geloof invulling willen geven. Niet-moslims zullen gauw afgeserveerd worden als islamofoben die geen kaas hebben gegeten van de boodschap van de islam.

Zelfs christenen hebben geprofiteerd van een bepaalde kijk naar de koran. In zijn boek “Les Intellectuels au moyen age”, schreef de Franse historicus Jacques Le Goff dat de vertaling van de koran mede heeft bijgedragen aan het ontstaan van de reformatie. Kennelijk heeft de relatie tussen mens en god, zonder bemiddelende personen of instanties, de founding fathers van de reformatie getriggerd om hun project gestalte te geven. Dit is voor moslims iets om trots op te zijn en iets dat ook hen zou moeten triggeren om met een andere bril hun heilige teksten te lezen en te interpreteren. 
De burgemeester in Aboutaleb realiseerde zich wel degelijk wat zijn beperkingen waren en sprak op een moment van boosheid uit zijn tenen. Maar de praktiserende moslim in hem, zoon van een imam, verzette zich tegen de kaping van zijn geloof. Hij kon het niet verkroppen dat bloeddorstige moordenaars doodleuk ongevraagd mede namens hem handelden.

Blijft de meerderheid zwijgen, dan krijgen de 15 miljoen potentiële moordenaars ruim baan. De vraag is dan: wie is er nog moslim? Bedoeld of niet, de oproep van Aboutaleb gaat wat mij betreft hierover. Zijn de moslims in Nederland bereid de uitdaging aan te nemen om een grondig geloofsinhoudelijke debat aan te gaan opdat zij de eersten zullen zijn die de eerste steen zullen leggen van het project “Redt de Islam”? 

Als dit te veel gevraagd is, is er een andere weg. Een beetje laf, dat wel maar men kan ervoor kiezen; namelijk blijven roepen dat je een gewone Nederlandse burger bent en de rest je niets kan schelen. Maar reageer dan niet zo gekwetst bij de eerste de beste tekening omdat die beledigend zou zijn voor de profeet; terwijl overledenen niet meer beledigd kunnen worden, laat staan profeten.