Red de buurtscholen! Stop het Amsterdamse kleine scholenbeleid.

Stop de sluiting van kleine scholen!

Het collectief van Amsterdamse schoolbesturen - het Breed Bestuurlijk Overleg (BBO)- voert met steun van de gemeente een actief beleid gericht op de sluiting van kleine scholen en samenvoeging van leerlingen in het Amsterdams primair onderwijs. De afspraak tussen de gemeente en de schoolbesturen is dat er gestreefd wordt naar scholen met een gezonde schoolgrootte (>200 leerlingen). Minder kleine scholen zien zij als een oplossing voor het lerarentekort en leidt tot een verbetering van de onderwijskwaliteit (Amsterdamse Onderwijsagenda BBO, 2019). Dit beleid klinkt sympathiek en logisch, maar:

1. treft met name scholen in kwetsbare wijken;

2. geeft schoolbesturen ruimte om scholen (ook met goede onderwijskwaliteit) bewust 'dood te laten bloeden' en;

3. is in het licht van het lerarentekort niet passend. Juist te grote scholen en klassen maken het onderwijs minder aantrekkelijk (AOb). Zie ook de petitie kleinere klassen (2020) van o.a. AOb, Lerarencollectief, FNV en PO in actie: https://kleinereklassen.petities.nl/  

Wij, ouders van de scholen die op de sluitingslijst staan, bewoners van Amsterdam en burgerbewegingen uit de stad, vragen de Amsterdamse wethouder van Onderwijs en de wethouders die verantwoordelijk zijn voor Aanpak Noord, Masterplan Zuidoost en Masterplan Nieuw-West om het kleine scholenbeleid een halt toe te roepen en dit beleid kritisch te laten evalueren. Deze petitie is gestart vanwege de ontwikkelingen die zich in rap tempo opvolgen in Amsterdam-Noord. Wij verwachten dat zich elders in de stad hetzelfde voltrekt. Om de impact te schetsen: in Noord treft het kleine scholenbeleid de volgende scholen: Zeven Zeeën (INNOORD), Vier Windstreken (INNOORD), Botteloef (ASKO), Capelleschool (AMOS), Bekkerschool (ASKO), Kinderboom (AMOS) en Krijtmolen (INNOORD). Van sommige genoemde scholen zijn ouders nog niets eens op de hoogte van de dreiging die ze boven het hoofd hangt. Zij volgen IJplein (INNOORD), Vogelnest (INNOORD), St. Rosaschool (ASKO) en Klimop (INNOORD) op die recentelijk de deuren hebben moeten sluiten of gefuseerd zijn met andere scholen. In Amsterdam Noord raakt dit beleid ruim 1000 leerlingen.  

Waarom? De macht van schoolbesturen reikt te ver.

Schoolbesturen hebben dankzij dit beleid ongelofelijk veel macht en bevoegdheid om sluiting of fusie te gebruiken om hun wanbeleid te verdoezelen. De leerlingen zijn hier de dupe van: ze verliezen hun vertrouwde leeromgeving en worden onevenredig geraakt omdat op deze scholen voornamelijk gewichtsleerlingen zitten. Bovendien wordt bij de keuze voor sluiting of fusie, het eigen functioneren van schoolbesturen niet meegewogen. Terwijl de bovengenoemde schoolbesturen vrijwel allemaal een geschiedenis laten zien van verwaarlozing van de scholen (bijv. geen luchtfilters, geen onderhoud van schoolgebouwen), geen investeringen in bijvoorbeeld een goede voorschool om de instroom van kleuters te bevorderen of werving, scholing en ondersteuning van leerkrachten en op sommige scholen zelfs het niet (tijdig of adequaat) ingrijpen bij systemische uitsluiting zoals racisme, discriminatie en andere vormen van uitsluiting (door personeel) gericht op ouders en kinderen. Er wordt niet onderzocht waarom ouders kiezen voor een andere school en wat de rol van het bestuur, de directie of het team is geweest bij de daling van het leerlingaantal. 

Sluiting en fusie van scholen gaat bovendien gepaard met de ambities van de schoolbesturen om nieuwe scholen te openen in naastgelegen wijken. Wat het veelgebruikte argument voor sluiting – de demografische ontwikkelingen- ter discussie stelt. Zo heeft ASKO de St. Rosaschool gesloten en is in het daarop volgend schooljaar met vrijwel het voltallig team van directie en leerkrachten een nieuwe school (Baanbreker) in de buurt gestart. Deze plannen waren al bekend voor sluiting. De school had kunnen kiezen om de eigen leerlingen te behouden, maar ASKO wilde af van het imago van een 'zwarte school' en sluiting was de exit-strategie. En zo heeft INNOORD Mokum geopend, terwijl in het naastgelegen gebied Zeven Zeeën en de Vier Windstreken op de fusielijst staan. Schoolbesturen vormen hun eigen concurrent en misbruiken de demografische ontwikkelingen om een school af te kunnen stoten om ruimte te kunnen maken voor hun eigen nieuwe scholen. 

Het kleine scholenbeleid dupeert leerlingen, ouders en leerkrachten en ontziet schoolbesturen van enige vorm van rekenschap. Terwijl de genoemde schoolbesturen vermogend genoeg zijn om scholen open te houden op basis van gemiddelde schoolgrootte, kiezen schoolbesturen hier niet voor. Schoolbesturen kunnen partijen inhuren die hun adviesrapport toeschrijven naar het gewenste scenario voor fusie of sluiting. De scenariostudies volgen namelijk pas later in het proces: nadat RvT en schoolbestuur het besluit al hebben genomen en de wethouder te hebben geïnformeerd (bij ‘voorgenomen’ fusie Zeven Zeeën bleek deze in september 2022 geïnformeerd te zijn). Ouders (mr'en) kunnen zich nauwelijks verweren tegen de enorme machtspositie van schoolbesturen, en het BBO in het bijzonder. Het kleine scholenbeleid wordt te pas en onpas als legitimering voor sluiting/fusie gebruikt.   

Gun kinderen onderwijs in de buurt: stop het kleine scholenbeleid.

Wij vragen wethouder Moorman om samen met haar collega’s die Aanpak Noord, Masterplan Zuidoost en Nieuw-West in hun portefeuille hebben, het huidig kleine scholenbeleid in Amsterdam kritisch te laten evalueren door een onafhankelijke partij. Wij vragen om de sluiting en fusie van scholen niet te bezien per casus, maar in zijn geheel: hoe komt het dat scholen in de meest kwetsbare wijken het hardst getroffen worden door dit beleid en hoe kan het dat een schoolbestuur dit zover heeft kunnen laten komen? Wat hebben schoolbesturen gedaan om een sluiting/fusie te voorkomen en wat is hun eigen aandeel geweest in de terugloop van het aantal leerlingen? Waarom leggen schoolbesturen hier geen rekenschap voor af? In welk stadium zijn de ouders betrokken en hebben zij daadwerkelijk invloed gehad op het voorgenomen besluit tot sluiting/fusie of was dit slechts een 'formaliteit'. Hoe gaat het met de leerlingen (welzijn, leerresultaten en onderwijskwaliteit) die de afgelopen jaren dupe zijn geworden van dit beleid?  

Zolang er geen gedegen evaluatie heeft plaatsgevonden vragen wij de wethouder om alle adviesaanvragen die momenteel worden voorgelegd aan het college van B&W m.b.t. fusies/sluiting, te bevriezen tot de uitkomsten van de evaluatie bekend zijn.